Ambar Zararlıları

Depo (Ambar) Zararlıları

Ambar böcekleri iklim ve ekolojik koşulların kendileri için elverişli olduğu her yere yayılmışlardır. Ambarlanan ürünlerde zararlı olan bir çok böcek türünün tropik yada yarı tropik kaynaklı olduğu ve dünyanın diğer kesimlerine ticaret yoluyla yayıldığı bilinmektedir. Ambar böcekleri üründe nitelik ve nicelik yönünden kayıplara neden olurlar. Buna ek olarak ambar böcekleri ile bulaşık gıda maddelerinin insanlar tarafından tüketilmesinin sağlık yönünden sakıncalar taşıdığı saptanmıştır

Kuru olarak depolanan ve insan beslenmesinde önemli bir yer tutan bitki kaynaklı ürünlere adapte olmuş bulunan ambar böcekleri, böcekler alemi içinde önemli bir yer tutarlar.


Normal koşullarda oldukça büyük ekonomik kayıplara sebep olan ambar böcekleri kimi zaman ekolojik koşulların optimal düzeye ulaşması nedeniyle popülasyon yoğunluklarını arttırabilmekte ve salgınlar yapabilmektedirler. Bu salgınlar ekonomik kayıpların büyük boyutlara ulaşmasına yol açmaktadır.
 .

Bu tür maddelerin yenmesi ile daire, solunum yolları alerjisi, kaşıntı, astım, iştahsızlık, gelişme gecikmesi gibi belirtiler ve bakteriyel enfeksiyonlar ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca bu böceklerin antraks, kemik hastalıkları, şerit, veba gibi hastalık etmenlerini taşıdığı bilinmektedir. Ambar böcekleri, ambarlanan tarımsal ürünlerin yanı sıra kitap, deri, kumaş, halı, mobilya, döşeme vb. materyallerde zararlı olmaktadırlar.
 
Ülkemizde özellikle yarı tropikal iklim koşulları gösteren güney kesiminde ambar böcekleri depolanan tarımsal ürünler için oldukça büyük bir tehlike oluşturmaktadırlar. Ülkemizin diğer kesimlerinde de yaygın olarak bulunan söz konusu böcekler koşulların elverişli olduğu yaz aylarında önemli ürün kayıplarına neden olmaktadırlar. Ülkemizde çok sayıda ambar böceği türünün önemli zararlara sebep olduğu saptanmıştır.
 
Varsayıma dayalı bir örnekle konunun önemi daha da belirginleşecektir. Buna göre “dünyada üretilen buğdayın tümüne radyasyon uygulansaydı, böcekler nedeniyle kaybedilen ürünün  % 50’si kurtarılmış olacaktı. Bu miktar 90 milyon ton ürün artırımı demektir. Bu miktar ürün ise 300 milyon insanın 1 yıl beslenmesi için yeterlidir”.

Önemli Ambar Zararlıları
Hububat ambar zararlıları, Un ve undan mamül madde zararlıları, Baklagil zararlıları, Kuru meyve zararlıları, başlıkları altında toplanmaktadır.

Ambar Zararlıları İle Mücadele

Kültürel Tedbirler
Depolanmış ürünlerde kimyasal madde kalıntılarına karşı artan hassasiyet ve kimyasal madde kullanımı sonucu zamanla ortaya çıkan direnç, depolarda kültürel savaşın önemini giderek arttırmaktadır. Kültürel savaş; ürünlere ambarda sağlıklı bir ortam sağlamak amacıyla, ürünler ambara konmadan önce ve ambara alınırken veya ambarda iken olmak üzere iki aşamada uygulanır.

Ürünler Ambara Konulmadan Önceki Önlemler:

Depoların yapımında gereksiz girinti ve çıkıntılar olmamalı; tavan, taban ve yan yüzler zararlıların girişine veya yerleşmesine olanak tanımamalıdır.

Kimyasal Önlemler

• Ambara ürün girmeden önce boş ambar ilaçlaması yapılır.
• Ambara girecek olan üründe bulaşma söz konusu ise üründe fümigasyon yapılır.
• Depolar, aydınlık, serin ve ürünü aktarmaya olanak verecek şekilde olmalıdır.
•  Ambarların çevresinde bulunan yabancı otlar, çalılar ve çöpler temizlenmelidir.
•  Ambar ve depolarda eski ürün artıkları temizlenmeli ve süprüntüler uzaklaştırılıp yakılmalıdır.
• Zararlıların girişini engellemek için ambarların pencere ve kapılarına uygun sıklıkta tel geçirilmelidir.
• Depo yüzeylerindeki yarık, çatlak vb. zararlılara barınma olanağı sağlayabilecek girintiler sıva ile kapatılmalı, ambarların iç ve dış yüzeyleri kireçle badana edilmelidir.
• Ürünler Ambara Alınırken veya Alındıktan Sonraki Önlemler:
• Ambarlarda değişik ürünler farklı yerlere konulmalı, eski ürünlerle yeni ürünler ayrı depolanmalıdır. Depolama işlemi mümkün olduğunca sabah serin saatlerde yapılmalıdır.
• Ambar zararlılarına konukçuluk edebilecek maddeler ve eski ürün artıkları ambarlardan uzaklaştırılmalıdır. Kullanılmış malzemeler (özellikle çuvallar) yeniden kullanılmadan önce fümige edilerek temizlenmelidir.
• Ambara konulacak ürünler kırıksız olmalıdır. Kırık tanelerin yüzeylerinin fazla ve kabuklarının soyulmuş olmasından dolayı dış etmenlerden kolayca etkilenmekte ve özelliklede rutubet artışına neden olmaktadır.
• Ürün yabancı maddelerden (ot tohumları, sap, saman, toprak vb.) arınmış olmalıdır. Yabancı maddeler bünyelerindeki rutubeti uzun süre korur ve havanın oransal nemini absorbe ederek asıl ürünlerde rutubetin artmasına neden olurlar. Yine ürünlerin içinde bulunan toz rutubeti arttırdığı gibi, havalandırmaya ve fumigasyona engel olur.
• Ürün dökme olarak depolanacaksa aralarında yeterince mesafe bulunan birkaç yığın halinde, çuvallı olarak depolanıyorsa ızgaralar üzerine uygun yükseklikte konulmalıdır. Yığın ve istifler duvarlar arasına en az 50cm. aralık bırakılmalıdır.
• Ürünler ambarda kaldığı sürece 15 – 20 gün aralıklarla kontrol edilmelidir. Bu kontrollerde zararlı bulaşması olup olmadığına, zararlıların gelişimine etken olan sıcaklığa ve neme dikkat edilmelidir. Bu kontrollerde konulan hazır böcek tuzakları (Işık tuzakları, preparatlar vb.)da kontrol edilerek zararlılarla mücadele yolu ve zamanı da saptanmalıdır.
• Havanın oransal nemi ile ürün nemi arasında sürekli ve önemli bir ilişki vardır. Depolar bu nedenle kuru olmalıdır. ( Kuru: % 30–50, Normal: % 50–70, Nemli:  > % 70) Depoların nemi zararlıların çoğalamayacağı bir sınırın altına havalandırma ve aspiratör sistemi ile pratikte zor da olsa düşürülebilir.
• Depolarda genel olarak zararlıların gelişmesi 17 – 35ºC ısıda olmaktadır. Ortam ısısının yükseltilmesi ya da düşürülmesi ile zararlılarla mücadele mümkün olabilmektedir.
• Hububat yığınlarını aktarmak veya karıştırmak sureti ile birçok zararlıyı yok etmek mümkündür.
• Mor ötesi, kırmızı ötesi ve gamma ışınları gibi radyoaktif ışınlar bazı depo zararlılarında öldürücü ya da kısırlaştırıcı olarak kullanılabilir.
• Depolarda ürünlerin güvenle saklanabilmesi için en önemli koşul ürünün nemidir. Genel olarak ürünlerin bünyelerinde bulunacak nem miktarının %9–10 civarında olması sağlanmalıdır. Bazı ürünlerin güvenle depolanabilmesi için bünyelerinde bulunabilecek en yüksek nem miktarları % olarak aşağıda sunulmuştur.